در آذران بر پایی مراسم برای امام حسین(ع) سابقه دیرینه دارد و مردم آن را عملی مقدس ورهایی بخش می دانند ومعتقداند که برگزاری مراسم برای ایشان به رستگاری آنان کمک می کند.
تعزیه شکلی از عزاداری است که همه ساله از روز اول محرم تا عصر دهم بر پا می شود وبا تمثیل وزنده کردن واقعه کربلا علاقمندان خاص خود را دارا می باشد.البته تعزیه خوانی تنها به روزهای نخست محرم اختصاص ندارد بلکه در طول سال دسته تعزیه خوانی در مناسبت های خاص دیگر نیز به اجرا تعزیه می پردازند. درآذران معتقد اند که مشارکت در نمایش های تعزیه خوانی هم تعزیه خوان و هم تماشاچی را از شفاعت امام حسین(ع)در روز قیامت بهره مند خواهد کرد.به همین خاطر اجرا و شرکت در تعزیه خوانی سقایی و گلاب افشانی به عنوان اصلی مقدس و اجتماعی از دل مردم آذران در طول قرن ها ظهور کرده و توانسته است چندین قرن تا به امروز سینه به سینه حفظ شود.
زمان شروع تعزیه وتعزیه خوانی در آذران به خوبی روشن نیست ولی قدمت قدیمی ترین نسخه های در دست کنونی به 200 سال پیش برمی گردد که نشان می دهد تعزیه از بیش از 2 قرن پیش در این خطه رواج داشته است.تعزیه توسط پیر غلامانی همچون- کربلای محمد مطهری(نقش امام)- حاج رمضانعلی پایدار- کربلای قدرت الله با قدرت(نقش امام)- مشهدی فتح الله میرزابیگی به اوج خود می رسد. وبعد از آنها هم بزرگانی مثل حاج آقا محمد کرمانی و مشهدی خلیل ثانی- حاج حبیب الله رهنمایی(نقش مخالف)این راه را ادامه می دهند.
حاج رمضانعلی شاکری-عمو خدا بخش میرزابیگی-محمد مراد مطهری(نقش زینب) عمو حسین علی پایدار ازدیگر بزرگان تعزیه آذران بوده اند.
تعزیه خوانی در ایران به 6تا7 قرن پیش وزمان حکومت سلطان محمد خدابنده برمی گردد جایکه درویش های دوره گرد با نوحه خوانی و گردش در شهرها و روستاها به خواندن و اجرا وقایه کربلا برای عاشقان این امام می پرداختند.بعدها با همکاری وی آنها به صورت دسته های تعزیه خوان در آمدند.
تعزیه ایران به دو سبک میرغضب- که اکنون در شیراز وتبریز رواج دارد- وسبک میرعزا تشکیل شده است که تعزیه آذران هم به این سبک اجرا می شود.
در تعزیه آذران هیچ چیز ساختگی و مصنوعی نیست. همه چیز در عین سادگی سخت طبیعی است و همین ساده بودن امتیازی به آن می بخشد که موجب تجلی بیشتر و استحکام و اصالت و حقانیت بیشتر آن می شود. تعزیه برای مردم آذران مانند زندگی است.ساده و آرام غنی و بی تکلف.
تعزیه خوانی یعنی:شخصی که نقش امام و یا انبیا و اشقیا را بازی می کند. درواقع شبیه اوست نه خود او.اما هر چه ما از این تعریف دور شویم از اصالت آن دور شده وبه ساختگی بودن آن نزدیک می شویم.استفاده از وسائل مصنوعی مانند میکرفن و وسائل دیگر در تعزیه خوانی جای کمی تامل دارد.اما هرچه هست اصل تعزیه نباید فراموش شود.
تعزیه هم اکنون علاوه بر ایران در لبنان و تر کیه شرقی هم اجرا میشود.وگفته می شود در حدود1055 نسخه تعزیه در واتیکان نگهداری می شود که فقط متعلق به ایران است.
با تشکر از آقایان حاج شمس علی مقدم و عباس علی پایدار که ما را در جمع آوری این مطالب یاری نمودند.
